Nieuwe wet gezamenlijk gezag door erkenning voor kinderen geboren op of na 1 januari 2023

Meer dan de helft van de (eerstgeboren) kinderen wordt buiten het huwelijk of geregistreerd partnerschap geboren.

Veel ongehuwde (of niet geregistreerde) ouders regelden samen wel de erkenning bij de burgerlijke stand van de gemeente, maar dachten er niet aan het gezamenlijk gezag te regelen. Dit gaf veel onduidelijkheid over de positie van ouders en kinderen, bijvoorbeeld naar derden, zoals school en artsen. Ook bracht dit ongelijkheid met zich tussen ouders, die zich vooral openbaarde na scheiding, wat ook maakte dat er een verschil kon zijn tussen kinderen van getrouwde en niet-getrouwde of GP-ouders.

Vanwege deze onduidelijkheid is de wet met betrekking tot het gezamenlijk gezag per 1 januari 2023 gewijzigd. Voor alle kinderen geboren na 1 januari 2023 geldt dat waar de ouders samen de erkenning regelen bij de burgerlijke stand automatisch ook het gezamenlijk gezag wordt geregistreerd.

Ouders zonder gezamenlijk gezag, zijn als zij uit elkaar gaan, niet verplicht een ouderschapsplan te maken. Daardoor worden er vaak geen goede afspraken gemaakt over de inhoudelijke zorgverdeling. Meestal wordt er alleen een omgangsregeling afgesproken. Gezamenlijk gezag is bijvoorbeeld belangrijk in de volgende situaties, die zich vaak voordoen of problematisch worden na een scheiding:

Inschrijving van een kind op school, kinderdagverblijf of BSO en het nemen van beslissingen op school;
Verhuizing met een kind;
Het nemen van medische beslissingen voor of het inzien van medische dossiers van een kind;
Het reizen met een kind naar het buitenland en het regelen van reisdocumenten.

Voor alle kinderen die zijn geboren voor 1 januari 2023 blijft het verschil en onduidelijkheid. Ouders die niet getrouwd zijn of een GP hebben, maar wel gelijkwaardig ouderschap willen en dus het gezag willen delen, kunnen het gezamenlijk gezag alsnog registreren. Dit gaat vrij makkelijk digitaal op Ouderlijk gezag | Rechtspraak (rechtspraak .nl)

Ook voor kinderen geboren na 1 januari 2023 geldt, dat er sprake kan zijn van een uitzondering. Niet alle kinderen hebben automatisch twee ouders met gezag. De uitzonderingen, wanneer de erkenner niet ook automatisch het gezag krijgt, zijn de volgende:Als niemand het gezag over het kind uitoefent. (Bijvoorbeeld als de moeder minderjarig is bij de geboorte van het kind of als zij onder curatele staat);
Als een voogd het gezag over het kind uitoefent;
Als de moeder het gezag samen met een ander dan een ouder uitoefent. (Bijvoorbeeld als de moeder al is getrouwd met een ander dan de erkenner);
Als de erkenner het gezag over het kind al eerder heeft uitgeoefend. (Bijvoorbeeld als de rechter het gezamenlijk gezag heeft beëindigd);
Als de rechter vervangende toestemming heeft gegeven voor de erkenning. (Als de moeder erkenning weigert en de rechter vervangende toestemming geeft, betekent dat niet automatisch ook gezamenlijk gezag);
Als de moeder en de erkenner samen bij de erkenning verklaren dat de moeder alleen het gezag uitoefent. (Soms zijn er redenen, waarom geen gezamenlijk gezag gewenst is, maar wel erkenning. In dat geval kan dat worden verklaard bij de erkenning en wordt het gezamenlijk gezag niet automatisch geregistreerd.)

Na de wetswijziging wordt het dus duidelijker en wordt de hoofdregel, dat er steeds twee gezaghebbende ouders zijn, die gelijkwaardig zijn in rechten en plichten om voor hun kind(eren) te zorgen. Als ze onverhoopt uit elkaar gaan, hebben ze dus ook de verplichting om dat zorgvuldig te doen en een goed ouderschapsplan op te stellen.